Συμμετοχική εταιρεία – holding company

Συμμετοχική εταιρεία είναι η εταιρεία η οποία συγκεντρώνει μετοχές άλλων εταιρειών ώστε να αποκτήσει τον έλεγχο τους. Στην πράξη η εταιρεία πραγματοποιεί ελάχιστες συναλλαγές, αντίθετα ο σκοπός της είναι ο έλεγχος και η διαχείριση άλλων εταιρειών από τις οποίες κατέχει την πλειοψηφία των μετοχών (δεν παράγει, δεν εμπορεύεται και δεν προσφέρει υπηρεσίες όπως μια κανονική επιχείρηση). Σε κάθε περίπτωση η μητρική θα έχει τον έλεγχο της θυγατρικής και μπορεί να ελέγξει τις στρατηγικές αποφάσεις, τις πολιτικές και την διακυβέρνηση της θυγατρικής, αλλά θα έχει περιορισμένες κοινές υποχρεώσεις.

Μητρική εταιρεία ή εταιρεία Συμμετοχών (Holding company) είναι η εταιρεία η οποία συγκεντρώνει μετοχές άλλων εταιρειών, οι οποίες ονομάζονται θυγατρικές.

Θυγατρική εταιρεία είναι η εταιρεία της οποίας οι μετοχές της κατά πλειοψηφία ανήκουν σε άλλη εταιρεία, η οποία ονομάζεται μητρική.

Η μητρική εταιρεία είτε δεν έχει την δική της εκμετάλλευση, αλλά κατέχει μόνο τις μετοχές άλλων θυγατρικών μετοχών, είτε έχει την δική της εκμετάλλευση και με αυτό τον τρόπο είναι σε θέση να ελέγχει άλλες εταιρείες (θυγατρικές) που επιδιώκουν όχι απαραίτητα τους ίδιους σκοπούς με την μητρική εταιρεία.

Ένας τρόπος λειτουργίας είναι να συσταθεί νέα εταιρεία από την αρχή κατέχοντας μετοχές άλλης ή άλλων εταιρειών είτε στο σύνολο ή μέρος των μετοχών τους και ο άλλος τρόπος είναι να αποκτήσει αρκετές μετοχές άλλης εταιρείας ώστε να αποκτήσει την δύναμη να ελέγχει τις δραστηριότητές τους.

Τα κυριότερα οφέλη δημιουργίας μιας εταιρείας συμμετοχών (Holding) είναι:

1. Ο διαχωρισμός της παραγωγής και της διάθεσης των προϊόντων. Ο διαχωρισμός της παροχής υπηρεσίας και της μίσθωσης των ακινήτων. Στα παραπάνω παραδείγματα προϋπόθεση είναι η διάσπαση των εταιρειών αλλά με κοινό έλεγχο του ομίλου.
2. Ο διαχωρισμός σε διοικητικό και λειτουργικό επίπεδο.
3. Η καλύτερη παρουσίαση των δραστηριοτήτων του ομίλου για την ανάδειξη των πωλήσεων και της  κερδοφορίας.
4. Η δυνατότητα να δημιουργήσει εταιρείες με άλλες θυγατρικές οριζοντίων δραστηριοτήτων, δηλαδή ομοιογενείς δραστηριότητες ή κάθετες δραστηριότητες, δηλαδή διαφορετικές δραστηριότητες.
5. Η δυνατότητα κλάδων ώστε να προκύψουν νέες εταιρείες και εισαγωγές στο χρηματιστήριο ώστε να υπάρξει άνοδος της χρηματιστηριακής αξίας του ομίλου.
6. Η δυνατότητα επίτευξης φορολογικής μεταχείρισης και άλλων ωφελειών.
7. Η δυνατότητα ίδρυσης εταιρείας συμμετοχών σε υπεράκτιες χώρες (offshore).
8. Η δυνατότητα να αποκτήσει  πολλές θυγατρικές με  51% σε σχέση με το να αποκτήσει μια εταιρεία 100%. Έτσι της δίνεται η δυνατότητα να αποκτά τον έλεγχο πολλαπλών οντοτήτων χρησιμοποιώντας μια πολύ μικρή επένδυση.

Οι εταιρείες Holding και οι θυγατρικές αναγνωρίζονται νομικά ανεξάρτητες εταιρείες. Έτσι μπορούν να προστατευθούν από οικονομικά ή νομικά ζητήματα που αντιμετωπίζει η θυγατρική, δηλαδή αν η θυγατρική εταιρεία διασπασθεί σε δύο εταιρείες τότε η μία εταιρεία σε περίπτωση που κηρύξει πτώχευση τα περιουσιακά στοιχεία της άλλης θυγατρικής προστατεύονται.

Η εταιρεία Holding ως κύριος μέτοχος θα λάβει μερίσματα από τις θυγατρικές εταιρείες στις οποίες συμμετέχει.

Η εταιρεία Holding μπορεί να συγκεντρώσει περιουσιακά στοιχεία όπως εξοπλισμό ή υπηρεσίες. Έτσι, οι θυγατρικές μπορούν να έχουν πρόσβαση στον εξοπλισμό και στα περιουσιακά στοιχεία, εκμισθώνοντάς τα από την εταιρεία Holding.

Μια εταιρεία Holding μπορεί να συγκεντρώσει υπηρεσίες και ομάδες, όπως λογιστές, ανθρώπινο δυναμικό, πληροφορικής ή διοίκησης. Οι ομάδες θα εργάζονται συχνά σε όλη την ομάδα των θυγατρικών. Οι θυγατρικές εταιρείες μπορούν να χρεώνονται με διάφορα ποσά για την πρόσβαση σε αυτές τις υπηρεσίες.

Η εταιρεία Holding μπορεί να κατέχει και μετοχές άλλων εταιρειών εκτός των θυγατρικών ώστε αυτού του είδους η επένδυση να αποτελέσει πηγή μερισμάτων για την Holding.

Ως ξεχωριστές νομικές οντότητες είναι πολύ απλό να πουληθεί μία θυγατρική εταιρεία.

Συνοψίζοντας, μια εταιρεία Holding είναι μια επιχειρηματική οντότητα που δεν παράγει προϊόντα, ή υπηρεσίες ή να ασχολείται με επιχειρηματικές δραστηριότητες.  Αντίθετα, κατέχει και ελέγχει άλλες εταιρείες. Ένα από τα μεγαλύτερα πλεονεκτήματα είναι να βοηθήσουν τις επιχειρήσεις να μετρήσουν τον κίνδυνο απώλειας περιουσιακών στοιχείων από τους προμηθευτές – πιστωτές.

Οι μέτοχοι ή οι ιδιοκτήτες θα δημιουργήσουν την εταιρεία Holding με τον ίδιο τρόπο όπως οποιαδήποτε εταιρεία.

Σύμφωνα με το άρθρο 16 του Ν. 4548/2018 το κεφάλαιο της ανώνυμης εταιρείας καλύπτεται με ανάληψη υποχρέωσης καταβολής του. Η καταβολή του κεφαλαίου γίνεται είτε σε χρήμα είτε σε είδος.

Σύμφωνα με το άρθρο 17 του Ν. 4548/2018 εφόσον στο κεφάλαιο αναφέρονται και εισφορές, οι οποίες αποτελούνται μόνο από στοιχεία ενεργητικού, τα οποία μπορούν να τύχουν χρηματικής αποτίμησης. Για την εξακρίβωση της αξίας των εισφορών σε είδος κατά την σύσταση, συντάσσεται έκθεση αποτίμησης από δύο ορκωτούς ελεγκτές ή από ελεγκτική εταιρεία. Η έκθεση αποτίμησης πρέπει να περιέχει  την περιγραφή κάθε εισφοράς σε είδος, να αναφέρει τις μεθόδους αποτίμησης που εφαρμόστηκαν και να εκφέρει άποψη για την αξία της κάθε εισφοράς. Σε περίπτωση που η αποτίμηση καταλήγει σε εύρος τιμών η έκθεση οφείλει να υποδεικνύει μια τελική τιμή. Σύμφωνα με το άρθρο 18 του Ν. 4548/2018 είναι δυνατόν να μην αποτιμηθούν οι εταιρικές εισφορές όταν συντρέχουν οι προϋποθέσεις που ορίζονται στο άρθρο 18, όπως  για παράδειγμα η εύλογη αξία των περιουσιακών στοιχείων έχει προσδιορισθεί σε χρονικό διάστημα που δεν ξεπερνά τους 6 μήνες και η αποτίμηση πραγματοποιήθηκε, σύμφωνα με τους   γενικά αποδεκτούς κανόνες και  τις αρχές αποτίμησης  που ισχύουν στην Ελλάδα για το είδος των περιουσιακών στοιχείων που εισφέρονται.

Η σύσταση εταιρείας Holding πραγματοποιείται μέσω της διαδικασίας της ανταλλαγής τίτλων όπως προβλέπει το άρθρο 53 του Ν. 4172/2013.

Σύμφωνα με το Άρθρο 53 του Ν. 4172/2013:

1. Το παρόν άρθρο εφαρμόζεται σε μέτοχο ή εταίρο που μέσω ανταλλαγής μετοχών ή εταιρικών μεριδίων, αποκτά τίτλους μιας εταιρείας σε αντάλλαγμα τίτλων άλλης εταιρείας όπως ορίζεται στις επόμενες παραγράφους, εφόσον επιλεγεί η υπαγωγή σε αυτό από τον μέτοχο ή εταίρο και πληρούνται οι προϋποθέσεις του παρόντος άρθρου.
2. Ως «ανταλλαγή μετοχών» θεωρείται κάθε πράξη με την οποία μία εταιρεία (εφεξής: «η αποκτώσα εταιρεία») αποκτά τίτλους άλλης εταιρείας (εφεξής: «η αποκτώμενη εταιρεία») σε αντάλλαγμα για την έκδοση ή τη μεταβίβαση τίτλων αυτής προς τους μετόχους ή εταίρους της αποκτώμενης εταιρείας, υπό την προϋπόθεση ότι ύστερα από την ανταλλαγή μετοχών η αποκτώσα εταιρεία θα κατέχει τουλάχιστον την πλειοψηφία των δικαιωμάτων ψήφου της αποκτώμενης εταιρείας ή το πενήντα τοις εκατό (50%) και έναν τίτλο τουλάχιστον της αξίας του κεφαλαίου της αποκτώμενης εταιρείας. Για το σκοπό αυτόν η εξαγορά που πραγματοποιείται από την αποκτώσα εταιρεία μέσω αναγνωρισμένου χρηματιστηρίου αξιών νοείται ως ενιαία συναλλαγή υπό την προϋπόθεση ότι συντελείται εντός περιόδου έξι (6) μηνών.
3. Στην περίπτωση της ανταλλαγής τίτλων, όπως ορίζεται στην παράγραφο 2, η αποκτώσα εταιρεία μπορεί να προβεί σε χρηματική καταβολή έναντι της έκδοσης ή μεταβίβασης τίτλων, υπό την προϋπόθεση ότι η χρηματική καταβολή δεν θα υπερβαίνει το 10% της ονομαστικής αξίας  ή αν δεν υπάρχει ονομαστική αξία, το 10% της φορολογητέας αξίας τους των τίτλων.
4. Κατά την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, ο μέτοχος ή εταίρος της αποκτώμενης εταιρείας δεν υπόκειται, κατά το χρόνο της ανταλλαγής τίτλων, σε φόρο για την υπεραξία που αποκτά λόγω της ανταλλαγής, με εξαίρεση το τμήμα που αντιστοιχεί, κατ’ αναλογία, σε τυχόν χρηματική καταβολή.
5. Κατά την εφαρμογή του παρόντος άρθρου, ο μέτοχος ή εταίρος δεν αποδίδει στους τίτλους που λαμβάνει ως αντάλλαγμα, μεγαλύτερη φορολογητέα αξία από την  αξία που είχαν οι ανταλλασσόμενοι τίτλοι αμέσως πριν την ανταλλαγή των τίτλων. Η αποκτώσα εταιρεία αποτιμά τους τίτλους που λαμβάνει από τον μέτοχο στην αγοραία τους τιμή κατά το χρόνο της ανταλλαγής.

Σύμφωνα με το Άρθρο 48α του Ν. 4172/2013:

1. Το εισόδημα που προκύπτει από την υπεραξία μεταβίβασης τίτλων συμμετοχής σε νομικό πρόσωπο που εισπράττει ένα νομικό πρόσωπο που είναι φορολογικός κάτοικος Ελλάδας, απαλλάσσεται από τον φόρο, εάν το νομικό πρόσωπο του οποίου οι τίτλοι μεταβιβάζονται πληροί τις ακόλουθες προϋποθέσεις:

α) περιλαμβάνεται στους τύπους που απαριθμούνται στο Παράρτημα Ι Μέρος Α΄ της Οδηγίας 2011/96/Ε.Ε., όπως ισχύει, και

β) είναι φορολογικός κάτοικος κράτους-μέλους της Ε.Ε., σύμφωνα με τη νομοθεσία του κράτους αυτού και δεν θεωρείται κάτοικος τρίτου κράτους εκτός Ε.Ε. κατ’ εφαρμογήν όρων σύμβασης περί αποφυγής διπλής φορολογίας που έχει συναφθεί με αυτό το τρίτο κράτος, και

γ) υπόκειται, χωρίς τη δυνατότητα επιλογής ή απαλλαγής σε έναν από τους φόρους που αναφέρονται στο Παράρτημα Ι Μέρος Β΄ της Οδηγίας 2011/96/ΕΕ ή σε οποιονδήποτε άλλον φόρο αντικαταστήσει έναν από τους φόρους αυτούς, και

δ) το μεταβιβάζον νομικό πρόσωπο κατέχει ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής τουλάχιστον δέκα τοις εκατό (10%) της αξίας ή του πλήθους του μετοχικού κεφαλαίου ή βασικού κεφαλαίου ή των δικαιωμάτων ψήφου του νομικού προσώπου του οποίου οι τίτλοι συμμετοχής μεταβιβάζονται, και

ε) το ελάχιστο ποσοστό συμμετοχής διακρατείται τουλάχιστον είκοσι τέσσερις (24) μήνες.

2. Τα εισοδήματα αυτά δεν φορολογούνται κατά τη διανομή ή κεφαλαιοποίηση των κερδών αυτών κατά τις διατάξεις του άρθρου 47 παράγραφος 1.

3. Σε περίπτωση μεταβίβασης τίτλων συμμετοχής κατά την παράγραφο 1, ο φορολογούμενος δεν μπορεί να εκπέσει τις επιχειρηματικές δαπάνες που συνδέονται με τη συμμετοχή αυτή.